Z Pawłem Wiśniochem, koordynatorem inicjatywy Każda Puszka Cenna, z Fundacji RECAL zajmującej się promocją odzysku i recyklingu opakowań aluminiowych, rozmawiamy o szczegółach tego procesu oraz drodze jaką musi pokonać puszka po opróżnieniu by trafić z powrotem na sklepową półkę.
Jak wygląda droga puszki poddanej recyklingowi?
Niezależnie od tego, czy zbieramy puszki w domu i następnie trafiają do żółtego pojemnika, czy zostają zebrane przez nas podczas festiwalu, puszki po piwie zazwyczaj wymieszane są z plastikiem i innymi opakowaniami metalowymi, więc pierwszym krokiem jest sortowanie. Tutaj ciekawostka – krajowe sortownie odpadów coraz lepiej radzą sobie z automatycznym wydzielaniem puszek po napojach.
Wydaje się, że najprostszą metodą oddzielenia opakowań metalowych od plastikowych jest użycie magnesu, który wyciągnie wszystkie elementy żelazne. Jednak aluminium to metal nieżelazny i magnes na niego nie oddziałuje, więc stosowane są inne metody. Najczęściej jest to impuls elektromagnetyczny – odpady przesuwają się na taśmie i na końcu plastik opada, a puszki podskakują i dzięki temu przeskakują do następnej grodzi. W ten sposób są wstępnie przesortowane i oddzielone od pozostałych odpadów. Wysortowana puszka aluminiowa jest następnie doczyszczana w jednym z kilkudziesięciu zakładów, pokrywających zasięgiem swojego działania teren całego kraju. Oczywiście tam prasowana jest w bloki i w takiej postaci trafia do huty aluminium.
W hucie taki blok sprasowanych puszek z aluminium jest rozdrabniany. Na tym etapie usuwane są także farby i lakiery, które znajdowały się na puszce tak, żeby uzyskać możliwie czysty surowiec metalowy. Następnie trafia do pieca, gdzie w temperaturze około 660⁰C jest przetapiany na frakcję płynną i odlewany w blok aluminiowy Kolejny etap to walcowanie na blachę, która trafia do fabryk produkujących puszki. Co ciekawe, oddzielnie powstają puszki oraz wieczka z kluczykami, które później łączone są na linii rozlewniczej u producenta piwa. Przyjmuje się, że od momentu wrzucenia do żółtego pojemnika do powrotu na sklepową półkę proces ten zajmuje około 60 dni albo 8 tygodni.
Dlaczego recykling puszek jest ważny?
To oszczędność aż 95% energii w porównaniu do produkcji puszki od zera z wykorzystaniem wydobytej rudy boksytu, która dopiero będzie przerabiana na aluminium i dalej na puszkę. Oznacza to, że przerabiając puszki po napojach musimy wykorzystać tylko 5% energii względem produkcji z surowca pierwotnego. Każda puszka jest cenna, ponieważ aluminium jest materiałem permanentnym, podobnie jak stal, a także szkło. Aluminium możemy przetwarzać w nieskończoność bez utraty jakości oraz praktycznie bez strat surowca. Około ¾ wyprodukowanego kiedykolwiek aluminium nadal pozostaje w obiegu gospodarczym. Polska jest w światowej czołówce jeśli chodzi o recykling puszek, który osiąga u nas poziom około 80%, dla porównania europejska średnia to 74%.
Czy każde aluminium jest takie samo?
Ze względu na stosowanie różnych domieszek wpływających na twardość i elastyczność aluminium puszka, która była stosowana do celów spożywczych, może zostać wykorzystana później w dowolny sposób, ale np. aluminiowe części samochodowe czy elementy konstrukcji budowlanych nie mogą zostać po przetworzeniu użyte do pakowania żywności. Dlatego kiedy jesteśmy w hucie najczęściej są tam osobne linie – jedna z nich przetwarza tylko i wyłącznie puszki, a druga pozostałe aluminium i nie ma pomiędzy nimi punktów stycznych, są całkowicie niezależne.
Dlaczego warto dbać o selektywną zbiórkę odpadów aluminiowych?
Oszczędność energii i redukcja śladu węglowego to podstawowe elementy, jeżeli chodzi o recykling aluminium, drugim jest ilość odpadów, które trafiają do ogólnego obiegu, a trzecim jest ochrona zasobów naturalnych.
Jeżeli wyrzucimy puszkę do odpadów zmieszanych, to ona również ma spore szanse na wysortowanie i powrót do obiegu, ale jej oczyszczenie wymaga więcej pracy. To wszystko zmniejsza opłacalność – dodatkowe maszyny oraz transport przekładają się na dodatkowe koszty.
Niedawno przyjęte przepisy wprowadzą od 1 stycznia 2025 roku system kaucji na opakowania, co docelowo powinno podnieść poziom zbieranych puszek po napojach do około 90%. Recykling pozwala zbliżyć się do ideału cyrkularności, czyli gospodarki o obiegu zamkniętym, która w zdecydowanie mniejszym stopniu obciąża środowisko naturalne.
To na koniec – o jakich aspektach recyklingu aluminium powinien wiedzieć każdy, a nie wie prawie nikt?
Wśród opakowań aluminiowych puszka jest najważniejsza, ale wcale nie jedyna. W wypadku opakowań po napojach poziom recyklingu jest wysoki, ale pozostałe opakowania aluminiowe nie wypadają już tak dobrze. Mowa tutaj o opakowaniach takich jak puszki po konserwach, po pasztetach, czy po karmie dla zwierząt. To też często jest aluminium. Podobnie jak aluminiowe wieczka w opakowaniach produktów mlecznych, gdzie resztę stanowi plastik. Aby te aluminiowe elementy zostały prawidłowo poddane recyklingowi należy je oddzielić całkowicie od plastiku i delikatnie zgnieść. Podobnie zgniatamy każdą inną folię aluminiową, dzięki temu nie jest to lekki, latający listek tylko zyskuje kształt zbliżony do spłaszczonej kulki, co pomaga w sortowaniu. W przypadku opakowań szklanych z nakrętkami aluminiowymi, najlepiej jest pozostawić aluminiowy kołnierz i nakrętkę na butelce, bo firmy zajmujące się recyklingiem szkła doskonale sobie radzą z odzyskiem tych elementów, mają do tego specjalne maszyny, a ich skuteczność jest bardzo wysoka. Popularna jest jeszcze aluminiowa puszka aerozolowa którą wrzucamy do żółtego pojemnika po całkowitym opróżnieniu. Ogólnie obowiązuje zasada opróżniania opakowań aluminiowych przed ich segregacją do żółtego pojemnika. Pełne opakowania mogą zabrudzić inne aluminiowe odpady, co utrudni i zwiększy koszty ich ponownego wykorzystania.
Dziękujemy za rozmowę!